De hofjeswandeling in Onze Wijk

Dit verhaal is afkomstig uit het archief van de papieren editie van Onze Wijk en gaat over een bezoek aan de hofjes in onze buurt. Veel leesplezier, of een prettige wandeling toegewenst!

Vandaag ga ik met u door onze wijk wandelen. Dus de wandelstokken uit de paraplubak, makkelijke schoenen aan en de wielen van de rollator wat olie geven!

We beginnen in het zaaltje van Nieuw Groenhoven in de Wevershof met een bakkie koffie. Uw oog valt natuurlijk direct op de prachtige wandschildering van een hofje. Het is van de hand van Trudy Eink. Mocht u ook zoiets in uw huiskamer willen hebben, ze woont op de Anna Bijnskade hier in Leiden. De naam van dat hofje verraad ik u nog niet, maar we komen er straks langs. De koffie op? Dan gaan we op weg.

We gaan richting Hooigracht en passeren het Oosterkerkplein. Hier stond 70 jaar lang de Oosterkerk met zijn leuke slanke toren en parmantige haantje. Wegens ontvolking van de buurt werd rond 1977 besloten tot sloop van deze kerk. Dus op zondag geen kerkgangers meer. Ook niet de verplichte kerkbezoekers uit het gereformeerde Minnehuis aan het Kaarsenmakersplein. Plechtig in het zwart gestoken trokken deze in twee groepen, mannen en vrouwen netjes gescheiden, ter kerke. Tot in de jaren twintig waren de mannen zelfs voorzien van rugnummers. Met welk doel is me niet bekend (profvoetbal kende men toen nog niet!).

We gaan nu verder richting Hooigracht en slaan rechts af de Uiterste Gracht op en halverwege links af de Zwartehandspoort in. Vlak bij de uitgang van dit buurtje aan de Middelste Gracht staat tegen de linker muur een paaltje met daarop een hand. Vroeger is deze hand misschien zwart geweest en diende toen als afweermiddel tegen de zwarte magie. Nu is de hand echter blank, ondanks de benaming Zwartehandspoort. Het is wel even zoeken voor u de paal en de hand gevonden hebt.

Maar we wandelen verder tot de Hooigracht en steken bij onze grootgrutter Albert linksaf het zebrapad over. Op nummer 81 gaan we door een eiken poort en komen zo op het hofje van François Houttyn. Het is "gestight in den jaare 1737".

Per testament bepaalde François dat zijn erven "gehouden zullen zijn eerstelijk te stighten ende te bouwen een hoffgen met acht huysgens die bij arme en behoeftige personen bewoonbaar zullen moeten worden".

Zijn dochter Maria en zijn broer Pieter waren de uitvoerders van zijn testament maar beiden overleden voordat de bouw begon. De ouderlingen van de remonstrantse gemeente werden toen enig erfgenaam. Maar dezen besloten het geld te besteden voor het armlastige Joost Frans van der Lindenpoort-gebouw. Na enkele tientallen jaren stuitte een ouderling op het testament en men besloot het hofje alsnog te bouwen. Het werd een langgerekt straatje met acht woningen en een poortgebouw. Sinds 1965 is het eigendom van de Leidse Studentenhuisvesting.

Uitgekeken? Dan gaan we terug naar de Middelstegracht. Rechtsaf en dan aan de linkerkant bij nummer 75 vinden we het Willemshof. Vijf huisjes met een grote binnentuin, één geheel vormend met de achtertuinen van de woningen aan de Middelstegracht en de Groenesteeg.

Terwijl we doorlopen passeren we het Van der Lubbehof, gewijd aan Marinus van der Lubbe (1909-1934). Hij was een Leidse activist en zou in 1933 het gebouw van de Duitse Rijksdag in brand gestoken hebben, iets wat Hitler de gelegenheid gaf de Communistische Partij uit te schakelen en de democratie in Duitsland om te zetten in een dictatuur. Huisjes staan er op dit hofje niet. Het is nu speel- en parkeerplaats.

Moe geworden? Dan gauw naar nummer 27. Daar gaan we het Schachtenhof in. Gaat u even zitten en kijk eens goed rond. Herkent u de muurschildering uit ons zaaltje? Het werd gesticht door Theunis Jacobsz Schacht in 1664 en gebouwd in 1671. Het bestaat uit 9 huisjes, gegroepeerd om de binnentuin met een pomp uit 1730. In 1977-1978 werd dit, bij Groenhoven behorende hofje, gerestaureerd en sindsdien bewoond door studenten.

Uitgerust? Dan gaan we verder en draaien het Roggebroodshof in. Dat is een langgerekt hofje met een rij van 12 huisjes die doorloopt tot de Uiterstegracht en daar grenst aan het Sofiahof en het Hof van Venetië.

We rapen nu ons laatste beetje moed bij elkaar en gaan langs de Nieuwe Rijn naar het Huis op de Waard aan het Kaarsenmakersplein. Daar vinden we het, bij dit bejaardenhuis behorende hofje van Jacobs dochters, een gezellig, aan het water liggend buurtje. Aan het Kaarsenmakersplein ligt ook het Minnebroedershuis.

Vroeger huisvestte dit gebouw de gereformeerde ouden van dagen. U weet wel, die 's zondags in een lange rij naar de Oosterkerk trokken. Gaat u gerust even in de hal kijken. Een ruime binnentuin, grenzend aan de Binnenvestgracht en de begraafplaats Groenesteeg, is een ideaal plekje om nog even uit te rusten. Na de verbouwing biedt het huisvesting aan 56 buitenlandse studenten.

We gaan nu langs de Waardgracht naar huis. Voor een bezoekje aan het, ook bij Groenhoven behorende, maar niet zo interessante Juffrouw Maashofje aan de Kalvermarkt zult u wel geen fut meer hebben. Dat kunt u altijd nog even bekijken als u over de Havenbrug naar de apotheek of de Haarlemmerstraat gaat.

Ik heb bewondering voor uw doorzettingsvermogen. Gaat u nu thuis maar even lekker met de voetjes omhoog zitten onder het genot van een bakkie leut en een koekje.